281K views, 1.8K likes, 32 loves, 558 comments, 1.6K shares, Facebook Watch Videos from Militarium: Zdobyczne rosyjskie racje żywnościowe. Niestety przeterminowane. O siedem lat (termin spożycia luty RT @sjkaleta: Zastanawialiśmy po co tyle wyjazdów Rafałowi @trzaskowski_. W stowarzyszeniu miast C40, którego członkiem jest Warszawa wypracowano plan, by wprowadzić racje żywnościowe i konsumpcyjne. Wakacje raz na kilka lat, kilka ubrań rocznie, mięso i nabiał luksusem. Odlecieli tam. 15 Feb 2023 14:42:45 Racje żywnościowe to wysokokaloryczne posiłki, które dostarczają odpowiednią ilość energii w niewielkiej objętości jedzenia. Racje żywnościowe wykorzystywane są głównie w wojsku, choć sprawdzają się również podczas podróży czy na biwaku. Wygodne i trwałe opakowania przystosowane są do najtrudniejszych warunków, aby czarnej śmierci z lat 1348–1349 – w okresie panowania Edwarda III ogłoszony został były chłostane i ograniczano im racje żywnościowe. 20 E. Leś Kup Rację Żywnościowe w Kuchnia turystyczna ☝ taniej na Allegro.pl - Najwięcej ofert w jednym miejscu. Radość zakupów ⭐ 100% bezpieczeństwa dla każdej transakcji. Bo pasje są po to, żeby je realizować! racje żywnościowe mre w Twojej okolicy - tylko w kategorii Sport i Hobby na OLX! KSPVR. Trek'n Eat NRG-5 Emergency Food Ration niemiecka racja żywnościowa z długim terminem ważności 20 lat - bez laktozy, bez GMO, wegańska NRG-5 Emergency Food Ration to skompresowane wysokoenergetyczne wafle. Racje żywnościowe NRG-5 zostały opracowane w celu zapewnienia żywności podczas akcji humanitarnych oraz klęsk żywiołowych. Mogą być stosowane jako zapasowe racje żywnościowe, w trakcie wypraw turystycznych lub jako element urozmaicający dietę. Produkt NRG-5 zawiera niezbędne składni odżywcze. Wartość odżywcze na 100g: Tłuszcze w tym nasycone Węglowodany w tym cukry Proteiny Sól Pakowanie: 500g / 9 wafli na opakowanie 24 x 500g na karton Czas ważności do spożycia wynosi do 20 lat. Produkt jest gotowy do spożycia. Jest odpowedni zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Ochronne opakowanie zapakowane próżniowo w potrójnie laminowaną folię zapewnia najlepszą ochronę przed powietrzem, temperaturą oraz wilgocią. typ dania wegetariańskie rodzaj dania racje żywnościowe ilość kcal na 100 g 465 waga opakowania [g] 500 inne nie zawiera glutenu, laktozy, wegańska Kod produktu 30200 TREK'N EAT TO PEŁNOWARTOŚCIOWE JEDZENIE LIOFILIZOWANE DLA KAŻDEGO TURYSTY Marka Trek’n Eat jest bardzo dobrze znana wśród podróżników, turystów i sportowców, którzy poszukują dobrego i wartościowego jedzenia, które można przygotować zawsze i wszędzie. Taka właśnie jest żywność liofilizowana Trek’n Eat. Za sprawą wysokiej jakości oraz trosce o dobrobyt każdej osoby znajdującej się z dala od domu, obecnie marka dostępna jest w wielu krajach na świecie zasilając nie tylko ekwipunku podróżnicze, ale również zapewniając pyszne posiłki żeglarzom i żołnierzom oraz w czasie akcji humanitarnych. HISTORIA MARKI TREK’N EAT Marka Trek’n Eat powstała w 2004 roku, wraz z przejęciem przez Katadyn Group firmy Trekking-Mahlzeiten GmbH, zajmującej się liofilizacją produktów spożywczych. Po umiędzynarodowieniu, które nastąpiło w 2008 roku, marka została przemianowana na Trek'n Eat i pod tą nazwą sprzedawana jest obecnie. Od momentu rozpoczęcia działalności, marka tworzyła pakiety żywnościowe przeznaczone do spożywania podczas podróży, w czasie akcji ratunkowych oraz ekspedycji. Marka Trek’n Eat znajduje się w bogatym katalogu marek należących do Katadyn Group – korporacja specjalizująca się w tworzeniu rozwiązań dających podróżnikom (i nie tylko) samowystarczalność. Za ich sprawą nawet przy ograniczonym dostępie do wody pitnej i świeżego pożywienia, każdy podróżnik jest w stanie zaspokoić wszystkie swoje podstawowe potrzeby. ŻYWNOŚĆ LIOFILIZOWANA – CO TO TAKIEGO? Technologia liofilizacji została opracowana na początku XX wieku i wykorzystywana była na potrzeby wojska w czasie II wojny światowej. W latach 60. zyskała większy rozgłos i została wprowadzona na rynek komercyjny, gdzie błyskawicznie zdobyła serca podróżników. Jak jednak powstaje żywność liofilizowana? Do uzyskania takiego efektu najpierw należy zamrozić dany produkt, a następnie trzeba wprowadzić go do próżni. W takiej atmosferze, przy zastosowaniu bardzo niskiej temperatury i odpowiedniego ciśnienia, odparowuje się większość wody znajdującej się w żywności. Żywność ta jest pełnowartościowa – posiada mikro i makroelementy we właściwych proporcjach oraz smakuje bez zarzutu. Liofilizaty Trek’n Eat to pożywne dania, które posiadają cechy pożądane przez turystów, tj.: posiadają długi czas przydatności, są łatwe i szybkie w przygotowaniu, są lekkie i zajmują mało miejsca w transporcie, są smaczne i w pełni wartościowe. OFERTA TREK’N EAT Jedzenie liofilizowane Trek’n Eat jest pożywne i dobrze zbilansowane. Dostarcza energii podczas dużego wysiłku fizycznego, bez względu na to czy wspinamy się w górach, czy jesteśmy na wyprawie rowerowej. Trek’n Eat przy tworzeniu swoich posiłków nie używa sztucznych barwników czy wzmacniaczy smaku. Dania są smaczne, zdrowe i odżywcze. Liofilizaty Trek’n Eat zapakowane są w wodoodporne zamykane opakowania, które mogą posłużyć jako naczynie do przygotowania posiłku. Wystarczy oderwać górną część opakowania, zalać ciepłą wodą do wyznaczonej linii, chwilę poczekać, a następnie można się cieszyć przepysznym daniem na łonie przyrody, z dala od cywilizacji. Warto zaopatrzyć się również w pojemnik izolacyjny na posiłki liofilizowane Trek’n Eat, jak np. Heat Pouch Optimus, który ochroni nasze jedzenie przed zbyt szybkim wychłodzeniem, a nasze dłonie przed ewentualnym poparzeniem. PYSZNY POSIŁEK W PODRÓŻY Dania liofilizowane Trek’n Eat to prawdziwa różnorodność smaków. Do wyboru mamy dania główne, zupy, śniadania i desery. Dobry dzień warto rozpocząć np. od pełnoziarnistego musli z owocami lub liofilizowanej jajecznicy z cebulką. Na obiad polecamy risotto po bałkańsku Trek’n Eat, kurczaka tikka masala lub liofilizowany gulasz irlandzki z jagnięciną. Po obiedzie chyba każdy skusi się na liofilizowany deser, waniliową leguminę ryżową lub mus czekoladowy. Opinie klientów Twoja opinia może być pierwsza. Wahania cen żywności i zwiększająca się liczba ludności sprawia, że należy zastanowić się, jak zmienić nasze nawyki żywnościowe. Czy za 20 lat do naszego jadłospisu na stałe wkroczą larwy, świerszcze, mięso modyfikowane w laboratorium oraz wodorosty? (Onet/ 8 Zobacz galerię Shutterstock 1/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Insekty dostarczają nam tyle samo witamin i wartości odżywczych, co normalne mięso. Jak informuje istnieje około 1400 gatunków insektów, które są jadalne dla człowieka. 2/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Jak uważają eksperci, już za 20 lat większość ludzi może żywić się larwami, a świerszcze, czy koniki polne będą mogły być mielone i dodawane jako składnik takich posiłków, jak np. hamburgery. fot. Shutterstock 3/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Duża część ludności świata już je owady, które są normalną częścią ich diety. Gąsienice i szarańcza są popularne w Afryce, osy są przysmakiem w Japonii, a świerszcze są spożywane w Tajlandii. fot. Shutterstock 4/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Możliwe, że już za 20 lat będziemy jeść mięso, które będzie powstawało w laboratorium. Według ekspertów BBC, od krów będą pobierane komórki macierzyste, dzięki którym będzie możliwa produkcja mięsa w dowolnym momencie. Czy już niedługo zjemy hamburgera z probówki? fot. Shutterstock 5/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Oprócz mięsa tworzonego w laboratorium będziemy mogli również zjeść genetycznie zmodyfikowane warzywa. Czy będziemy jeść posiłki w kapsułkach, jak to robią astronauci? fot. Shutterstock 6/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Wodorosty również będą mogły być dodane na stałe do naszego jadłospisu. Mogą one pomóc w rozwiązaniu problemów niedoboru żywności. Wodorosty to dobry pokarm zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Naukowcy uważają, że wodorosty mogą służyć do produkcji biopaliw, co zmniejszy zapotrzebowanie na paliwa kopalne. fot. Shutterstock 7/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Do naszego jadłospisu na stałe wkroczą również owoce morza. Wiele krajów już korzysta z tych dobrodziejstw oceanów. fot. Shutterstock 8/8 Posiłki przyszłości Shutterstock Naukowcy uważają, że dźwięk może wpływać na smak naszych potraw. Eksperci BBC nie są całkowicie pewni, co dzieje się w naszym mózgu podczas spożywania posiłku przy konkretnych dźwiękach. Jedno jest pewne - coś się dzieje i jest to - według ekspertów - fascynujące. fot. Shutterstock Data utworzenia: 31 lipca 2012 09:52 To również Cię zainteresuje Masz ciekawy temat? Napisz do nas list! Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Znajdziecie je tutaj. Przez wiele lat zdrowie nastolatków nie było często poruszanym tematem, gdyż uznawano, że jest to czas mniejszej podatności na rozwój chorób niż np. u dzieci czy osób starszych. Jednak w ostatniej dekadzie coraz większą uwagę zwraca się na zdrowie i prawidłowy stan odżywienia nastolatków, czyli osób w wieku 10-19 lat. Prawidłowe żywienie odgrywa kluczową rolę w rozwoju somatycznym, fizycznym oraz psychicznym, zarówno wśród dzieci, jak i młodzieży. Jednak sposób odżywiania osób w tej grupie wiekowej często znacznie odbiega od rekomendacji, co zwiększa ryzyko zachorowania na wiele chorób dietozależnych w przyszłości, a także może mieć wpływ na stan skóry, wzrost oraz prowadzić do nieprawidłowej masy ciała lub nawet zaburzeń odżywiania. Aktualne zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży W 2019 roku Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) zaktualizował Piramidę Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży [1]. Jedną z głównych zasad wprowadzonych przez IŻŻ jest spożywanie przez młodzież regularnych posiłków o stałych porach dnia. Najzdrowszym rozwiązaniem wydaje się być spożywanie 5 posiłków dziennie co 3-4 godziny. Szczególną uwagę zwrócono na I śniadanie, które powinno być pełnowartościowe i dostarczać niezbędnej energii i składników odżywczych na początku dnia. Dodatkowo, polecanym napojem skutecznie zmniejszającym pragnienie jest woda, czyli jeden z istotnych składników pokarmowych. Dlatego należy regularnie pić wodę w odpowiednich ilościach (co najmniej 6 szklanek wody dziennie). Warto wziąć pod wagę, że woda zawarta jest także w produktach spożywczych i potrawach ( w warzywach, owocach, zupach). Przy zwiększonej aktywności fizycznej należy pamiętać o uzupełnianiu płynów, gdyż zapotrzebowanie na nie jest wtedy zwiększone. Warzywa i owoce Podstawą piramidy są różnorodne warzywa i owoce, które powinny być spożywane w jak największej ilości – kilka razy dziennie w ramach każdego posiłku oraz przekąsek. Regularne jedzenie tych produktów obniża ryzyko zachorowania na wiele chorób cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, otyłości, ale także niedokrwiennej choroby serca czy nowotworów. Istotnym jest, aby warzywa i owoce spożywać na surowo lub przetworzone w minimalnym stopniu. Zachowują one wtedy najwyższą wartość odżywczą i stanowią główne źródło witamin (witamina C, B-karoten, foliany), składników mineralnych, błonnika pokarmowego oraz naturalnych antyoksydantów. Należy pamiętać, że warzywa i owoce są zróżnicowane pod względem składu i wartości odżywczych, dlatego ważne jest, aby dostarczać rozwijającemu się organizmowi nastolatka różnorodnych produktów i jednocześnie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Warto wspomnieć, że soki niezawierające dodatku cukru mogą stanowić korzystny element codziennej diety dzieci i młodzieży – jednak pod warunkiem, że dieta ta będzie odpowiednio skomponowana. Według najnowszych rekomendacji dzieci powyżej 7 roku życia mogą spożywać dziennie 1 szklankę (do 230 ml) soku owocowego. Produkty zbożowe Większość posiłków powinna zawierać produkty zbożowe. Stanowią one źródło węglowodanów złożonych, błonnika pokarmowego, witamin z grupy B oraz wielu składników mineralnych (magnez, żelazo, cynk, selen). Najlepiej wybierać produkty pełnoziarniste, takie jak mąka i pieczywo razowe lub graham, ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty czy też tzw. grube kasze (np. gryczana, jaglana, jęczmienna). Warto wzbogacać dietę nastolatka o płatki zbożowe, np. owsiane, żytnie, jęczmienne, jaglane. Natomiast wybierając produkty zbożowe dobrze jest przyjrzeć się ich składowi – zdarza się, że ciemne pieczywo nie oznacza pieczywa razowego, a np. płatki śniadaniowe zawierają dodatek cukru, który powinno się ograniczać w codziennej diecie. © Dmitrii Shironosov / 123RF Nabiał i inne źródła białka Produkty mleczne dostarczają pełnowartościowego białka, witamin i składników mineralnych (przede wszystkim są najlepszym źródłem wapnia, które jest niezbędne do budowy zdrowych zębów i kości). Zaleca się spożywanie 3-4 szklanek mleka dziennie, które można częściowo zastępować jogurtem naturalnym, kefirem, czy też serem. Dodatkowo, źródło pełnowartościowego białka, które jest niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu powinny stanowić: Mięso – należy wybierać chude rodzaje mięs oraz ograniczać przetworzone produkty mięsne. Mięso jest źródłem najlepiej przyswajalnego żelaza, które odgrywa istotną rolę w syntezie składników krwi, regeneracji tkanek oraz stymulacji odpornościRyby – zaleca się spożywanie ryb morskich przynajmniej 2 razy w tygodniu. Stanowią one źródło białka, składników mineralnych ( jodu, wapnia, żelaza, magnezu) oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) omega-3, które wspomagają prawidłowy rozwój mózgu, układu nerwowego i wzrokuJajka – rekomenduje się spożycie jaj kilka razy w tygodniu. Stanowią dobre źródło białka, witamin, składników mineralnych, a także lecytynyNasiona roślin strączkowych – zawierają białko, błonnik pokarmowy oraz wiele witamin i składników mineralnych. Doskonałą alternatywą dla mięsa są np. fasola, soczewica, ciecierzyca, zielony groszek i bób. Tłuszcze, fast-food i słodycze Głównym źródłem tłuszczu w diecie nastolatka powinny być oleje roślinne, które obfitują w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT), chroniące przed rozwojem wielu chorób. Warto nimi zastępować tłuszcze zwierzęce, które z kolei zawierają dużą ilość nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT), będących przyczyną np. chorób układu sercowo-naczyniowego i nowotworów. Wyjątkami wśród olejów roślinnych są olej kokosowy oraz olej palmowy – również są bogate w NKT. Oleje roślinne tłoczone na zimno najlepiej spożywać na surowo np. jako dodatek do sałatek i surówek warzywnych. Natomiast do smażenia poleca się stosować rafinowany olej rzepakowy lub oliwę z oliwek. Jednak preferowaną obróbką termiczną potraw jest gotowanie, w szczególności na parze. Smażenie powinno się ograniczać. Należy także eliminować z diety wyroby cukiernicze (batony, wafelki, ciastka) i żywność typu fast-food – często zawierają niekorzystne tłuszcze trans, które sprzyjają rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego. Słodycze warto zastępować owocami lub niesolonymi orzechami lub nasionami. Dobrze jest także wyeliminować lub zdecydowanie ograniczyć spożywanie słodkich napojów, które tak samo jak słodycze są źródłem cukru sprzyjającego rozwoju próchnicy i nadmiernej masy ciała. Zamiast nich należy wybierać wodę, soki warzywne lub owocowe, napoje mleczne lub herbatę bez dodatku cukru. Unikanie nadmiernego spożycia soli (ze względu na zawartość sodu) pozwoli ograniczyć ryzyko rozwoju nadciśnienia czy nowotworów w przyszłości. Wysoką zawartością sodu charakteryzują się takie produkty jak słone przekąski (paluszki, chipsy, krakersy) i produkty typu fast-food. Pomocnym w ograniczeniu spożycia soli jest także wybieranie nieprzetworzonych produktów oraz przyprawianie potraw ziołami zamiast solą [1]. Żywienie dzieci okiem organizacji zdrowotnych Z kolei zgodnie z dyskusją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na temat żywienia w okresie adolescencji, okres nastoletni to czas adaptacji i wyrabiania nawyków żywieniowych, a poprawa sposobu żywienia młodzieży jest inwestycją w zdrowie przyszłych dorosłych. Styl życia oraz sposób odżywiania młodzieży stanowią zagrożenie dla ich stanu odżywienia. WHO zwraca uwagę na narastający problem niedożywienia i niedoborów żywieniowych oraz otyłości wśród nastolatków. Strategią w celu poprawy żywienia nastolatków są przede wszystkim programy interwencyjne głównie obejmujące szkoły oraz stowarzyszenia młodzieżowe. Skupiają się one przede wszystkim na edukacji żywieniowej, promocji zdrowia oraz prewencji zaburzeń odżywiania i stanów zagrażających zdrowiu. Istotnym działaniem prewencyjnym jest ocena stanu odżywienia wśród młodych dorosłych, oparta na pomiarach antropometrycznych oraz monitorowanie niedoborów mikroelementów ( żelaza, jodu, witaminy A). Kluczowymi elementami w prewencji otyłości wydają się być prawidłowo zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna. Zwraca się uwagę także na budowanie pewności siebie wśród młodzieży oraz zapobieganie strachu przed nadmiernym przyrostem masy ciała [2]. Według American Dietetic Association (ADA) młodzież powinna mieć zapewniony dostęp do odpowiedniej ilości pełnowartościowej i bezpiecznej żywności, która powinna zapewnić optymalny rozwój fizyczny, umysłowy oraz społeczny. Finansowane ze środków federalnych programy pomocy żywieniowej służą jako środek do walki z głodem i brakiem bezpieczeństwa żywnościowego oraz jako narzędzie edukacji żywieniowej i promocji aktywności fizycznej zaprojektowanej w celu zapobiegania lub zmniejszania otyłości i chorób przewlekłych. Ważne jest, aby zapewnić ciągłe finansowanie tych programów, gdyż mają one pozytywny wpływ na samopoczucie dzieci i młodzieży [3]. Wpływ diety na stan zdrowia młodzieży Wpływ diety na stan skóry Trądzik pospolity występuje u około 85-90% nastolatków. Problem ten dotyka połowy z nich także w życiu dorosłym. Wykazano, że serwatka mleka (bogata w leucynę) może nasilać zmiany trądzikowe. Sugeruje się, iż oddziałuje ona na proliferację naskórka, wydzielanie androgenów oraz gromadzenie lipidów w okolicach gruczołów łojowych [4]. W badaniach wskazano także, że podaż mleka krowiego poddanego odtłuszczeniu wpływało negatywnie na objawy chorobowe – nasilało tendencję skóry chorego do komedogenezy, czyli zaczopowania mieszków włosowych podczas ich rogowacenia. Związek ten wynikał z tego, iż producenci podczas procesu odtłuszczenia mleka dodają do niego białka serwatkowe [4,5]. Udowodniono, że bakterie z rodzaju Lactobacillus oraz laktoferyna wchodzące w skład fermentowanych produktów mlecznch redukują produkcję łoju oraz zmniejszają stan zapalny skóry [4]. W metaanalizie Dai i wsp. [6] wskazano na dodatnią korelację między spożyciem mleka a wystąpieniem trądziku. Natomiast w metaanalizie Juhl i wsp. [7] stwierdzono, iż wzrost podaży wszystkich produktów mlecznych nasila tę chorobę skóry. Związek czekolady z rozwojem trądziku łączy fakt, iż charakteryzuje się ona znaczną zawartością cukrów prostych oraz wysokim indeksem glikemicznym, dlatego też szczególnie przy zmianach skórnych należy ograniczać jej spożycie. Jednak zarówno w przypadku samej czekolady, jak i ostrych przypraw nie ma jednoznacznych wyników badań wskazujących na dodatnią korelację tych produktów z nasileniem zmian trądzikowych [8]. Produkty, które są zalecane w walce z problemami skórnymi to WNKT omega-3 (upłynniają sebum, zmniejszają stan zapalny oraz łagodzą reakcje skóry na czynniki bakteryjne i alergiczne). Należy zadbać o prawidłowy stosunek kwasów omega-3 do omega-6 w diecie młodzieży, gdyż kwasy omega-6 są prekursorami cytokin prozapalnych [4,5,8]. Istotnymi mikroelementami, które również oddziałują korzystnie na stan skóry są cynk i selen, natomiast składniki, które przypuszczalnie mają pozytywny wpływ na zmiany trądzikowe to witaminy A, C, D3, siarka, krzem oraz witaminy z grupy B [4,8]. Substancje, które w szczególności należy ograniczyć w diecie to nasycone kwasy tłuszczowej oraz produkty o wysokim indeksie glikemicznym [4,5]. © rawpixel / 123RF Wpływ diety na wzrost W okresie nastoletnim następuje gwałtowny wzrost wysokości ciała. Według raportu WHO [2] jest to nawet do 45% wzrostu kości szkieletowych, co stanowi około 15 do 25% wzrostu osoby dorosłej. W okresie adolescencji akumulowane jest nawet do 37% całkowitej masy kostnej. Najczęstszą przyczyną zaburzeń wzrostu u nastolatków na świecie jest niedożywienie, które może być spowodowane ubóstwem lub nadmiernymi restrykcjami kalorycznymi jakie młodzież samodzielnie wprowadza w swojej diecie [9]. Odpowiednia podaż składników odżywczych jest niezbędna podczas rozwoju młodego organizmu, gdyż to czynnik ograniczający genetyczny potencjał tkanki kostnej do wzrostu oraz mineralizacji. Sposób odżywiania wpływa na poszczególne hormony tj. gonadotropiny i hormon wzrostu (GH) oraz poziom IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu). Ponadto, makroskładniki zapewniają energię niezbędną do wzrostu kości szkieletowych, a dostarczane z dietą mikroskładniki warunkują prawidłową mineralizację kośćca. Zbyt mała podaż składników odżywczych obserwowana np. u pacjentów z anoreksją może skutkować zahamowaniem sekrecji gonadotropin oraz w konsekwencji niższym wzrostem w dorosłym życiu. Składnikami, których podaż w szczególności warto monitorować w żywieniu młodzieży są wapń, fosfor i witamina D3. W badaniach klinicznych potwierdzono, iż ograniczenie w diecie tych składników obniżało wytrzymałość kości i zwiększało kruchość kośćca [10]. Sposób odżywiania a stan odżywienia młodzieży W Polsce W 2016 roku dokonano analizy metod badawczych stosowanych do oceny stanu odżywienia polskiej młodzieży w latach 2005-2015 na podstawie, której stwierdzono, iż w wielu ośrodkach klinicznych stan odżywienia nastolatków był weryfikowany na podstawie wywiadu, badań ogólnolekarskich oraz pomiarów antropometrycznych (obwód talii, wskaźnik WHtR (waist to height ratio)) [11]. Przeważającą metodą oceny stanu odżywienia było wykorzystanie wartości wskaźnika BMI (wskaźnik masy ciała, body mass index) w odniesieniu do siatek centylowych, które stanowią normy wysokości ciała, masy ciała, wartości wskaźnika BMI, a także proporcji masy do wysokości ciała dla dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat. Kryteria zalecane przez WHO oraz Amerykańską Akademię Pediatrii (American Academy of Pediatrics) uznają niedowagę za wartość BMI < 5 centyl, nadwagę za ≥ 85 centyl oraz otyłość ≥ 95 centyl [11,12]. Jedynie w nielicznych badaniach, które wchodziły w skład przeglądu stan odżywienia był oceniany w oparciu o analizę składu ciała. Natomiast badania biochemiczne były przeprowadzane jedynie w celu diagnozy klinicznej oraz wykrycia niedoborów żywieniowych [11]. Znaczny odsetek młodzieży prezentuje nieprawidłowe zachowania żywieniowe, które mogą prowadzić do zaburzeń stanu odżywienia [13]. W 2005 roku w Instytucie Matki i Dziecka przeprowadzono badanie obejmujące 8000 osób w wieku 13-15 lat. Otyłość stwierdzono u 4,5% nastolatków, natomiast nadwagę u 9% badanych. Zatem nadmiar masy ciała dotyczył 13,5% młodzieży. Problem ten występował częściej u dziewcząt niż u chłopców [14]. W badaniu, w którym wzięło udział 161 uczniów łódzkich szkół ponadpodstawowych w wieku 15-17 lat wykazano, iż niedowaga występowała u 3,1% badanych, nadwaga u 15,5%, a otyłość u 5,6% uczniów. Niedowagę diagnozowano częściej u dziewcząt (3,6%) niż u chłopców (2,6%). Przeprowadzano także ocenę składu ciała wśród nastolatków. Zwiększona zawartość tkanki tłuszczowej została odnotowana u 52,2% ogółu, natomiast obniżoną zawartość wody zaobserwowano u 59,6% osób [15]. Z kolei w badaniu obejmującym 201 uczniów w wieku 18 lat u 79,6% badanych oceniono stan odżywienia jako prawidłowy. Niedowagę stwierdzono u 12,2% dziewcząt, natomiast u chłopców nie odnotowano przypadków niedoboru masy ciała. U 10,9% uczniów zdiagnozowano nadwagę, natomiast otyłość występowała u 2% badanych. Zatem niedowaga cechowała populację dziewcząt, a nadmierna masa ciała częściej pojawiała się u chłopców [14]. Zarówno niedobór, jak i nadmiar masy ciała jest narastającym problemem wśród młodzieży. W pracy Ziółkowskiej i wsp. [13] spostrzeżono, iż popularne są diety odchudzające, szczególnie wśród osób, które pozytywnie postrzegają niedowagę. Częstą metodą na utratę masy ciała było stosowanie diety płynnej polegającej na wyłącznym spożyciu napojów [13]. Natomiast z postępującym rozwojem otyłości wśród nastolatków kojarzy się ze zwiększonym dostępem do produktów o wysokiej gęstości energetycznej oraz siedzącym trybem życia [14]. Na świecie Według raportu WHO z 2017 roku [16] rozwój otyłości wśród młodzieży nieustannie rośnie. Szacuje się, że ponad 1,4 miliona osób w wieku 11-15 lat jest otyłych, natomiast nadmierna masa ciała ogółem występowała w 2014 roku u 19% młodzieży (14% u dziewcząt i 24% u chłopców). Największy wzrost liczby otyłych nastolatków zaobserwowano w Zachodniej Europie. Natomiast zgodnie z oszacowaniem Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) na świecie do 2025 roku liczba dzieci i młodzieży z otyłością sięgnie około 91 milionów, a 5-17 latków z nadwagą będzie aż 177 milionów [17]. Natomiast niedożywienie białkowo-energetyczne jest wskazane jako jedna z dziesięciu głównych przyczyn zgonów wśród młodzieży. Na świecie, około 34 zgonów na 100 000 dzieci i młodzieży łączy się z niedożywieniem – jednak ta liczba znacznie się różni w zależności od stopnia rozwinięcia krajów (38,5 na 100 000 w krajach rozwijających się oraz 0,2 na 100 000 w krajach rozwiniętych). Występowanie niedowagi wśród dziewcząt w wieku 13-17 lat w obrębie 5 rejonów świata i około 60 krajów wynosi mniej niż 5%. Jednakże na terenie Afryki oraz Azji prawie 10% nastolatek w wieku 13-15 lat ma zbyt niską masę ciała w stosunku do wieku i wzrostu [18]. Najczęstsze błędy żywieniowe wśród nastolatków Nieregularne spożywanie posiłków W badaniu Wanat i in. [19] wykazano, iż ponad połowa (56%) nastolatków nie spożywa śniadania. Zalecane przez IŻŻ 5 posiłków dziennie spożywało jedynie 9% ankietowanych. Badana młodzież najczęściej spożywała 4 posiłki dziennie (60%). W badaniu Ziółkowskiej i in. [13] najbardziej regularnie spożywanym posiłkiem był obiad (89,4%) oraz kolacja (65%). Natomiast 36,5% uczniów nie spożywało regularnie śniadania, a 61% również II śniadania. Podjadanie między posiłkami Wśród badanych nastolatków 80% przyznało się do pojadania w ciągu dnia, a 60% zadeklarowało spożywanie słodkich lub słonych przekąsek lub słodkich napojów gazowanych [13]. W badaniu Gajdy i in. [20] pojadanie potwierdziło 91,8% młodzieży, a 56,3% uczniów określało częstość pojadania jako „czasami”. Spożycie napojów słodzonych Zgodnie z raportem UNICEF [21] 42% młodzieży wypija słodzony napój przynajmniej raz dziennie. W badaniu Marcinkowskiej i in. [22] wykazano, iż 44% młodzieży regularnie spożywało słodkie oraz gazowane napoje. Soki owocowe wybierało 94% badanych, z czego najwięcej osób sięgało po soki 100% Spożycie napojów energetyzujących W ciągu ostatnich 20 lat zaobserwowano ponad 300-krotnie większe spożycie napojów orzeźwiających z dodatkiem sacharozy. Zainteresowanie tego typu napojami jest szczególnie zauważalne wśród młodzieży [23]. W badaniu Bajerskiej i in. [23] nastolatkowie najczęściej odpowiadali, że stosuje napoje energetyzujące co drugi-trzeci dzień, przy czym zaobserwowano, że uczniowie z nadmierną masą ciała około 8,5-krtonie częściej wybierali napoje energetyzujące w porównaniu z rówieśnikami. W analizie Cichockiego i in. [24] przedstawiono, że ponad 60% gimnazjalistów oraz około 70% licealistów sięgało po napoje energetyzujące, z czego 45% osób w obu grupach badanych korzystało z tych napojów ze względu na atrakcyjny smak. Spożycie żywności wysokoprzetworzonej W badaniu Wanat i in. [19] 33% nastolatków potwierdziło spożywanie żywności typu fast-food kilka razy w tygodniu, a 60% kilka razy w miesiącu. W innej analizie odnotowano, iż 84,2% młodzieży w wieku 15-18 lat jadało w restauracjach typu fast-food, a 25% respondentów spożywało posiłki na stołówkach. Wśród ankietowanych 50% dziewcząt oraz 60% chłopców określało częstość spożycia żywności typu fast-food jako „często” [25]. Niedostateczna podaż warzyw i owoców Według raportu UNICEF [21] 34% nastolatków je mniej niż 1 porcję owoców dziennie, a 21% je mniej niż 1 porcję warzyw w ciągu dnia. Natomiast w analizie Sitko i in. [26] opisano, iż 60% młodzieży w wieku 13-16 lat spożywało niewystarczającą ilość warzyw i owoców. W przypadku młodzieży licealnej wśród ponad połowy ankietowanych odnotowano zbyt małą podaż warzyw i owoców. Niedostateczna podaż nabiału W badaniu Pituchy i in. [27] 25% uczniów deklarowało spożycie nabiału jedynie 3 razy w tygodniu. Podobny wynik osiągnięto w innej analizie [28], gdzie 53% młodzieży codziennie spożywało mleko i produkty mleczne. Jednak w pracy Humeniuk i in. [29] dostarczono pozytywnej oceny podaży nabiału – 86% nastolatków konsumowało mleko i produkty mleczne w 1-2 posiłkach dziennie. Potencjalne niedobory żywieniowe wśród nastolatków – jak im zapobiegać? U młodzieży w wieku 16-19 lat zaobserwowano niedostateczną podaż potasu (poniżej poziomu AI), a także zbyt małe spożycie wapnia i magnezu (poniżej poziomu EAR). Deficyt żelaza i cynku w diecie odnotowano jedynie u 19-latków [30]. Dodatkowo, wykazano, iż racje pokarmowe w grupie wiekowej 12-18 lat były ubogie w witaminy C, D i E oraz składniki mineralne, takie jak wapń, potas i magnez [26]. Działaniem prewencyjnym jakie można wdrożyć w celu zapobiegania występowaniu niedoborów żywieniowych, które mogą przyczyniać się do zaburzeń rozwoju oraz funkcjonowania młodego organizmu jest wdrożenie dobrze zbilansowanej oraz zróżnicowanej diety realizującej zapotrzebowanie na wszystkie makro- i mikroskładniki [19-26,30]. Potencjalne zagrożenia związane z zaburzeniami odżywiania W badaniu przeprowadzonym wśród 12005 nastolatków wieku 13-16 lat wykazano, że 25% osób zgłasza potrzebę obniżenia masy ciała. Połowa uczniów deklaruje nadmierną konsumpcję, 40% odczuwa lęk przed wzrostem masy ciała, 28% przyznaje się do odczuwania jadłowstrętu, a prawie co 10 osoba prowokuje wymioty [31]. Z kolei w wyniki analizy kwestionariuszy EAT-26 wskazano, że około 12% nastolatków wykazuje objawy zaburzeń odżywiania. W innych badaniach opisano, iż 20% dziewcząt prezentuje symptomy anoreksji oraz 10% chłopców [32,33]. Tendencja młodych osób do stosowania diet odchudzających oraz głodówek może doprowadzić do niebezpiecznych skutków zdrowotnych dla rozwijającego się organizmu. Takie zachowania żywieniowe zwiększają dodatkowo ryzyko powstania nadmiernej masy ciała oraz sprzyjają rozwinięciu zaburzeń odżywiania jakimi są anoreksja i bulimia [34]. Długotrwałe niedobory żywieniowe oraz zaburzone proporcje w dostarczaniu organizmowi potrzebnych składników odżywczych w przypadku anoreksji prowadzi do wyniszczenia oraz wystąpienia wielu powikłań zdrowotnych np. utraty masy mięśniowej, bólów i skurczów mięśni, zaburzeń termoregulacji ciała, zaburzeń perystaltyki jelit, bólów brzucha, zaparć, wymiotów, zwolnienia akcji serca oraz arytmii serca, niedokrwistości, zawrotów głowy i omdleń, a także osteoporozy i zaburzeń zarówno biochemicznych jak i hormonalnych. U kobiet mogą wystąpić także zaburzenia miesiączkowania lub całkowity zanik miesiączki oraz zmiany w wielkości jajników i macicy, które często są przyczyną niepłodności. Fizyczne wyczerpanie organizmu objawia się zaburzeniami koncentracji, pamięci i zdolności uczenia się, wycofania społecznego, bezsenności, depresji oraz pojawienia się myśli, a nawet prób samobójczych. Natomiast bulimia na skutek prowokowania wymiotów, przeczyszczania lub naprzemiennego objadania się i głodzenia może wprowadzić do osłabienia, biegunek lub zaparć, bólów głowy, niedokrwistości, zniszczenia szkliwa zębów, refleksu żołądkowo-przełykowego, zapalenia przełyku i żołądka, awitaminozy, a także poważnych zaburzeń funkcjonowania nerek, układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń psychicznych [35]. © NejroN / 123RF Najczęstsze mity żywieniowe MIT 1: Należy unikać węglowodanów! Wiele osób uważa, że, aby obniżyć masę ciała, należy zrezygnować ze spożycia węglowodanów. Po części jest to prawdą, gdyż ograniczenie cukrów prostych sprzyja zdrowszemu odżywianiu i w efekcie może prowadzić do redukcji masy ciała. Jednak jest to wynikiem utrzymywania ujemnego bilansu energetycznego, który jest niezbędny do utraty masy ciała. Dodatkowo, metaanalizy wskazują, że diety ketogeniczna, niskowęglowodanowa oraz wysokowęglowodanowa prowadziły do podobnych efektów w kontekście obniżenia masy ciała [36, 37]. MIT 2: Suplementy diety są niezbędne Suplementy diety mogą poprawić stan zdrowia poprzez zapewnienie odpowiedniej ilości składników pokarmowych, których ilość w diecie jest niewystarczająca. Jednak stosowane w nieodpowiednich dawkach mogą prowadzić do nadmiernej konsumpcji tychże składników i jednocześnie negatywnie wpłynąć na zdrowie. Prawidłowo skomponowany i różnorodny sposób odżywiania powinien dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Suplementy diety mają na celu jedynie uzupełnienie podstawowej diety, jednak ich stosowanie staje się zasadne w niektórych sytuacjach np. w przypadku niemożliwości realizacji danego składnika z dietą, zwiększonego zapotrzebowania na dany składnik, w warunkach obniżonej odporności lub zdiagnozowanych niedoborów żywieniowych. Niemniej jednak warto, aby suplementacja została wcześniej skonsultowana z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem, szczególnie w przypadku jednoczesnego stosowania leków [38,39]. MIT 3: Regularnie stosowane diety detoksykujące są zdrowe Ostre zatrucie organizmu najczęściej wymaga interwencji medycznej, natomiast na co dzień nerki, wątroba, płuca oraz jelita na bieżąco eliminują z organizmu szkodliwe substancje oraz usuwają zbędne produkty przemiany materii. Regularne i długotrwałe stosowanie diet detoksykujących, polegających na znacznym ograniczeniu podaży energii oraz spożywanie jedynie koktajlów lub soków może wpłynąć na obniżenie wydajności oraz zaburzeń funkcjonowania tych narządów. Aby wspomóc nasz naturalny system detoksykacji warto poprawić nawyki żywieniowe, tak by dieta była dobrze zbilansowana oraz zróżnicowana [40,41]. Podsumowanie Zgodnie z przedstawionymi rekomendacjami dieta nastolatków powinna być prawidłowo skomponowana, zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze, które zapewnią młodemu organizmowi odpowiednie warunki do wzrostu oraz rozwoju. Realia pokazują, że sposób żywienia młodzieży zawiera błędy żywieniowe, do których należą nieregularne spożywanie posiłków, nadmierna konsumpcja słodyczy, słonych przekąsek, żywności wysokoprzetworzonej, żywności typu fast-food oraz napojów słodzonych i energetyzujących. W diecie nastolatków obserwuje się niedostateczną podaż warzyw i owoców oraz nabiału. Dlatego opiekunowie powinni zwrócić szczególną uwagę na zmianę nawyków żywieniowych w tej grupie wiekowej oraz wdrożyć edukację żywieniową. Piśmiennictwo Instytut Żywności i Żywienia. Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, (2019)Nutrition in adolescence – issues and challenges for the health sector. Issues in adolescent health and development. World Health Organization, (2005)J. Stang, Bayerl, American Dietetic Association. Position of the American Dietetic Association: Child and Adolescent Nutrition Assistance Programs. J Am Diet Assoc., (2010), 110(5):731-799Osowski S. Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego. Kosmetologia Estetyczna, (2019), 6(8):755-760J. Dawidziak, M. Balcerkiewicz. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego, cz. 1 i 2, Witaminy i minerały, Farm. Współczesna, (2016), 9:1-5R. Dai i in., The effect of milk consumption on acne: a meta-analysis of observational studies, J Eur Acad Dermatology Venereol, (2018); 32(12): Juhl i in., Dairy intake and acne vulgaris: A systematic review and meta-analysis of 78 529 children, adolescents and young adults, Nutrients, (2018), 10(8):1-13A. Kucharska, A. Szmurło, B. Sińska B. Significance of diet in treated and untreated acne vulgaris, Adv Dermatol. Allergol., (2016), 33(2): Rogol , Clark, Roemmich. Growth and pubertal development in children and adolescents: effect of diet and physical activity. The American Journal of Clinical Nutrition, (2000)72(2):521-528A. Carrascosa, M. Gussinye. Skeletal growth and mineralization during puberty and adolescence: nutritional and hormonal regulation. Ann Nestle, (1995), 53:92-100E. Malczyk. Przegląd metod badawczych stosowanych do oceny stanu odżywienia dzieci I młodziezy w Polsce w latach 2005-2015. Ann. Acad. Med. Siles. (online), (2016), 70:80-83Z. Kułaga i in. Siatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia. Standardy medyczne/Pediatria, (2015), 12:119-135A. Ziółkowska, M. Gajewska, D. Szostak-Węgierek. Zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej z Warszawy i miejscowości podwarszawskich. Probl Hig Epidemiol, (2010), 91(4): 606-610G. Kobus i in. Co jest większym problemem u nastolatków – nadwaga czy niedożywienie? Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany materii, (2012), 8(1):24-31A. Kolmaga i in. Ocena stanu odżywienia 16-letniej młodzieży z łódzkich szkół ponadpodstawowych. Probl Gig Epidemiol 2013, 95(1): 93-97Adolescent obesity and related behaviours: trends and inequalities in the WHO European Region, 2002-2014, World Health Organization, (2017)Główny Inspektorat Sanitarny, (2018.) Pobrane z: (data K. Das i in. Nutrition in adolescents: physiology, metabolism and nutritional needs. Ann. N. Y. Acad. Sci., (2017), 1393:21-33G. Wanat, E. Grochowska-Niedworok, M. Kardas, B. Całyniuk. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe i związane z nimi zagrożenia dla zdrowia wśród młodzieży gimnazjalnej. Hygeia Public Health, (2011), 46(3): 381-384 R. Gajda, M. Jeżewska-Zychowicz. Zachowania żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie świętokrzyskim – wybrane aspekty. Probl Hig Epidemiol, (2010), 91(4): 611-617 UNICEF. The State of the World’s Children 2019: Children, food and nutrition, (2019)U. Marcinkowska, M. Gałeczka, K. Kukowka, M. Kania, K Lau, J. Jośko-Ochojska. Zmiany w konsumpcji napojów wśród młodzieży. Probl Hig Epidemiol (2014), 95(4):907-911A. Bajerska, M. Woźniewicz, J. Jeszka, E. Wierzejska. Częstość spożycia napojów energetyzujących, aktywność fizyczna i występowania nadwagi i otyłości wśród młodzieży licealnej. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość́, (2009), 4 (63):211 – 217 M. Cichocki. Napoje energetyzujące – współczesne zagrożenie zdrowotne dzieci i młodzieży. Przegląd Lekarski (2012):10 E. Wierzbicka, W. Roszkowski. Ocena spożycia żywności z uwzględnieniem produktów typu „fast food” w wybranej grupie młodzieży. Bromatol Chem Toksykol, (2005): 561-566 D. Sitko, M. Wojtaś, A. Gronowska-Senger. Sposób żywienia młodzieży gimnazjalnej i licealnej. Rocz Panstw Zakł Hig (2012), 63:319-327A. Pitucha., A. Metera. Charakterystyka nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej dziecka w wieku wczesnoszkolnym w Górze Puławskiej. Zeszyty Naukowe WSSP, (2013), 17:67-85M. Marcysiak, A. Ciosek, M. Żywica, E. Prządak, D. Banasiewicz, M. Marcysiak, M. Zagroba, B. Ostrowska, G. Skotnicka-Klonowicz. Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna uczniów klas sportowych i ogólnych w Ustrzykach Dolnych. Problemy Pielęgniarstwa, (2009), 17(3):216–222E. Humeniuk, O. Dąbska, K. Pawlikowska-Łagód, M. Rumińska. Ocena wybranych zachowań zdrowotnych młodzieży z terenu Polski Środkowo-Wschodniej. Rozprawy Społeczne (2018), Tom 12, Nr 2, 73-81A. Harton, A. Gałązka, D. Gajewska. Ocena spożycia wybranych składników mineralnych przez młodzież w wieku licealnym. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLV,(2012), 3: 949–955 A. Wojtyła, P. Biliński, I. Bojar, C. Wojtyła. Zaburzenia odżywiania u polskich gimnazjalistów Probl Hig Epidemiol, (2011), 92(2): 343-350 H. Shroff, Thompson. The tripartite influence model of bodyimage and eating disturbance: A replication with adolescent girls. Body Image. Int J Res, (2006), 3:17-23Killen i in. Weight concerns influence the development of eating disorders: a 4-year prospective study. J Consult Clin Psychol, (1996), 64(5): Sochacka-Tatara, A. Stypuła. Zaburzenia odżywiania wśród uczniów szkół krakowskich – część ogólnopolskich badań zaburzeń odżywiania wśród młodzieży. Probl Hig Epidemiol, (2010), 91(3): 591-595 Rzońca Ewa, Bień Agnieszka, Iwanowicz-Palus Grażyna. Zaburzenia odżywiania – problem wciąż aktualny = Eating disorders – an ongoing problem. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(12): Johnston i in. Comparison of weight loss among named diet programs in overweight and obese adults: a meta-analysis. JAMA, (2014), 312(9): Bueno i in. Very-low-carbohydrate ketogenic diet v. low-fat diet for long-term weight loss: a meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Nutr., (2013), 110(7):1178-87K. Stoś, R. Wierzejska, M. Siuba. Rola suplementów diety w realizacji norm. W: Normy żywienia dla populcji Polski. Jarosz M. (red.) Warszawa, IŻŻ, (2017)H. Bojarowicz, P. Dźwigulska. Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suplementów diety oraz ich przeznaczenie. Hygeia Public Health 2012, 47(4): Hodges, Minich. Modulation od metabolic detoxification pathways using food and food-derived components: a specific rewiev with clinical application. J Nutr Metab. (2015): Kieffer, Martin, Adams. Impact of dietary fibers on nutrient management and detoxification organs: gut, liver, and kidneys. Adv Nutr Dzienne zapotrzebowanie energetyczne jest to ilość energii (kalorii), którą należy dostarczyć każdego dnia organizmowi z pożywieniem, aby pokryć wydatki energetyczne wynikające z Podstawowej Przemiany Materii (PPM) – na którą składają się procesy fizjologiczne tj. trawienie, oddychanie, krążenie, odnowa komórek i tkanek oraz Ponadpodstawowej Przemiany Materii (PPPM) – na którą składają się energia potrzebna do wykonywania czynności dnia codziennego, wysiłku, aktywności fizycznej i pracy. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne zależy od: indywidualnego tempa metabolizmu, masy ciała, wzrostu, wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej i stanu fizjologicznego (ciąża, okres laktacji). Grupy ludności Zapotrzebowanie [kcal] Dzieci 1-3 lat 1300 Dzieci 4-6 lat 1700 Dzieci 7-9 lat 2100 Chłopcy 10-12 lat 2600 Dziewczęta 10-12 lat 2300 Młodzież męska 13-15 lat 3000-3300 Młodzież męska 16-20 lat 3200-3700 Młodzież żeńska 13-15 lat 2600-2800 Młodzież żeńska 16-20 lat 2500-2700 Mężczyźni 21-64 lat praca lekka 2400-2600 Mężczyźni 21-64 lat praca umiarkowana 2800-3200 Mężczyźni 21-64 lat praca ciężka 3500-4000 Mężczyźni 21-64 lat praca bardzo ciężka 4000-4500 Kobiety 21-59 lat praca lekka 2100-2300 Kobiety 21-59 lat praca umiarkowana 2400-2800 Kobiety 21-59 lat praca ciężka 2900-3200 Kobiety ciężarne (II połowa ciąży) 2800 Kobiety karmiące 3400 Mężczyźni 65-75 lat 2300 Mężczyźni powyżej 75 lat 2100 Kobiety 60-75 lat 2200 Kobiety powyżej 75 lat 2000 Racja żywnościowa SURVIVOR® w wygodnej do przenoszenia Trwałość: 20 lat- Gotowe do spożycia zaraz po wyjęciu z opakowania- Nadaje się do spożycia przez dzieci powyżej 6 miesiąca- Zawiera dodatkowe witaminy i minerały- Solidne wodoszczelne opakowanie z potrójnej folii aluminiowej- Pakowane próżniowo- Odporne na ekstremalne temperaturyWartości odżywcze na 100 g:- Energia: kJ/kcal: 1920/460- Tłuszcze 17,3 g, w tym nasycone 8,6 g- Węglowodany 60,2 g, w tym cukry 15,4 g- Białko 14,5 g- Sól 0,5 gMasa całkowita: 125 gProdukt nie zawiera składników odzwierzęcych.

racje żywnościowe 20 lat